Ha, sement va beton bu alohida tushunchalar, lekin ular bir-biri bilan bog‘liq. Ularni farqlari quyidagicha
1. Sement
Sement – bu mayda kukun shaklidagi bog‘lovchi material. U suv bilan aralashtirilganda qattiqlashib, mustahkam massa hosil qiladi. Eng keng tarqalgan turi – portland sementi, u asosan quyidagi tarkibiy qismlardan iborat:
- Ohaktosh (kalsiy karbonat – CaCO₃)
- Loy (silika va alyuminiy oksidlari)
- Gips (qattiqlashish jarayonini sekinlashtirish uchun qo‘shiladi)
Sementning o‘zi mustahkam qurilish materiali emas, u boshqa materiallarni biriktirish uchun ishlatiladi.
2. Beton
Beton esa sement, qum, shag‘al va suv aralashmasidan iborat mustahkam materialdir. Tarkibi quyidagicha:
- Sement – bog‘lovchi, ya'ni yelim rolini o‘ynaydi
- Qum – mayda to'ldiruvchi material. Mahalliy tilda qoraqum deb ham yuritiladi
- Shag‘al yoki tosh – yirik to'ldiruvchi material, betonning mustahkamligini oshiradi
- Suv – gidratatsiya jarayonini boshlaydi (bu sementning qattiqlashishiga olib keladi)
Yuqoridagi materiallar birga qorilganda, beton hosil bo‘ladi va vaqt o‘tishi bilan qotib, mustahkamlanadi.
Qaysi biri avval paydo bo‘lgan?
- Sement (yoki unga o‘xshash bog‘lovchi materiallar) qadim zamonlardan beri ishlatilgan. Masalan, Rimliklar pozzolanik sement ishlatishgan.
- Beton esa odamlar sementni tosh va qum bilan aralashtirishni boshlaganidan keyin paydo bo‘lgan. Qadimgi Rimda ham turli xil tabiiy bog‘lovchilar yordamida beton shaklidagi materiallardan foydalanganlar.
Xulosa
Sement – betonning tarkibiy qismi. Ya’ni, betonni tayyorlash uchun sement kerak bo‘ladi, lekin sementning o‘zi mustahkam qurilish materiali emas. Shu sababli, ba’zan odamlar noto‘g‘ri holda sement va beton so‘zlarini almashtirib ishlatishadi. Beton yanada mustahkam bo'lishi uchun unga temir armaturalar ham kiritiladi